Sense Of Self Is An Essential Skill Of Mind
સ્વત્વ નો ભાવ મન માટે જરુરી ગુણ છે -પોલ ફ્લેશમેન
ઘણા પશ્ચિમી લેખો માં બુદ્ધ ના “અનાત્મ”- અનંત આત્મા ન હોવાના વિચાર ને એવા વિચાર સાથે મિશ્રિત કરવામાં આવે છે કે ધ્યાન નો અર્થ એ કે તમે તમારા સામાન્ય હોવાપણા ને રદ્દ કરો. પછી અખબારો એ મનોચિકિત્સા નો ઉપયોગ કરી ને આ બાબત ની પુષ્ટિ કરે છે. એક મનોચિકિત્સક, બ્રુસ હુડ પોતાના પુસ્તક “ the self illusion” માં લોકો ને પોતાની જાત-સ્વત્વ ના ભાવ પ્રત્યે વિમુક્તિ અને પરિત્યાગ કેળવવા પ્રેરિત કરે છે.
એક મનોચિકિત્સક ને આ સાંભળી ધ્રાસકો પડે, જે પોતાના કાર્યકાળ દરમિયાન માનસિક રીતે વિછિન્ન, નાજુક અને નબળા વ્યક્તિ ને જાત પ્રત્યે નો વિચાર સુસંગત રીતે પ્રબળ કરવાની સલાહ અને મદદ કરે છે. મને ફરી એકવાર શબ્દભાર આપી એક વાક્ય માં સમજાવા દો: આપણી જાત પ્રત્યે ની સભાનતા એ બનાવટ છે, આપણા મન નું એક મહત્વ નું પાસું. આપણું મન શારીરિક સંવેદના માં સમાયેલું જ્ઞાન એકઠું કરે છે એટલે તે સતત સંકલિત ઓળખ નું તાદાત્મ્ય રચે. આને કારણે આપણી અંદર ઉત્કટ યાદ, સુસંગતતા અને ચપળતા આવે છે- તમે કહી શકો કે “ચરિત્ર” કે “સ્વભાવ” બને – જે તત્કાળ પ્રતિક્રિયા માં જો આપણે સિમિત હોય તેના કરતાં વધું હોય છે.
આપણું સ્વત્વ રચિત છે તેવું સમજવું અને તેનું અવમૂલ્યાંકન કરવું તે બંને વચ્ચે જબરો તફાવત છે. આખરે કપડાં, ગાડી અને ઘર પણ રચિત છે, આપણે તેના વિના જીવવા નો પ્રયત્ન નથી કરતા. આપણું શરીર પણ એક રચના છે અને આપણે તેના વિના પણ જીવવા નું વિચારી નથી શક્તા. આપણો સ્વત્વ નો ભાવ એક સંકલિત, માનસશાસ્ત્ર છે, કે આપણે આપણું જીવન કેન્દ્રિત, નિર્દિષ્ટ અને સુસંગત રીતે જીવવાનું છે. માનસશાસ્ત્ર પ્રમાણે, બુદ્ધ ને પણ સ્વત્વ નું તીવ્ર ભાન હતું જેને તેમને જીવનભર ના તેમના ઉપદેશ અને નેતૃત્વ દરમિયાન સાતત્ય અને સુસંગતતા આપી.
ઘણા લોકો ને આવી સુસંગત, ચપળ, આંતરિક ક્રિયાત્મ્કતા ઉભી કરવા માં તકલીફ પડે છે. તેમની આ મુશ્કેલી ઘણા કારણોસર હોય, ચેતાતંત્ર અને/અથવા પર્યાવરણીય. આ આપણા પાડોશી અને પરિવારજનો ઘણું ભોગવે છે, કારણકે તેઓ પોતાની આસપાસ લક્ષ, પ્રેમ, લોકો અને કાર્ય નું જગત ખડું નથી કરી શક્તા. આપણે વિહ્વળ લોકો ની ક્રિયાત્મકતા ને નબળી નો પડવા દેવી જોઈએ, એવું સૂચિત કરીને કે તેઓ નું આ સ્વત્વ મનોરચિત છે, અને તેનો ત્યાગ થવો જોઈએ કારણકે, બધું અનિત્ય છે, તેઓ ને કાર્યરત થવા સ્વત્વ ના ભાવ ની જરૂર પડશે.
જયારે આપણે ધ્યાન ની પ્રજ્ઞા માં સ્થિત થઈએ, ત્યારે આપણે આ સ્વત્વ-જાત ને કલ્પના તરીકે જોઈ શકીએ, અને રોજબરોજના કામ માં, આપણે આપણી જાત ને, બુદ્ધ ની જેમ જ, પ્રભાવી બનવા, ગણત્રી માં લઈએ. આપણે સૃષ્ટિ છીએ, આ વિજ્ઞાન ના નિયમો અને જે ઉર્જાશક્તિ પર ચાલીયે છીએ તે મહાવિસ્ફોટ પણ. આપણે રચિત છીએ, આપણા મન દ્વારા બનેલા, જયારે તેને અનિત્ય સંવેદના ને સંકલિત કરીને ચિત્ર ઉભું કર્યું. અને આપણે વ્યક્તિઓ છીએ જેમને જન્મ લીધો છે, ભોજન કરવા, ધ્યાન કરવા, મિત્ર બનાવવા અને કાર્ય કરવા. આ બધાં આયામો સહ-અસ્તિત્વ ધરાવે છે અને પરમ સત્ય ના પાસા ને પ્રદર્શિત કરે છે.
પોલ ફ્લેશમેન એક મનોચિકિત્સક અને વિપસ્યના સાધના ના ગુરુ છે, તેમને આઠ પુસ્તકો લખ્યા છે. ઉપરોક્ત ફકરો તેમના "A Practical And Spiritual Path" માંથી ઉદધૃત છે.
મનન ના પ્રશ્નો:
૧.) સ્વત્વ કે જાત નો ભાવ મનોરચિત છે તે વિષે તમારું શું મંતવ્ય છે?
૨.) તમને ક્યારેય એવો અનુભવ થયો છે કે તમે એક સુસંગત માનસિક રચના છો?
૩.) કેવી રીતે તમે તમારા સ્વત્વ-જાત નો આદર કરી શકો તેમ જાણીને પણ કે તે માત્ર રચના છે?
Paul R. Fleischman is a psychiatrist, a teacher of Vipassana meditation, and an author of eight books, most recently, "Wonder: When and Why the World Appears Radiant". The Above is from his Essay, "A Practical And Spiritual Path"
SEED QUESTIONS FOR REFLECTION: How do you relate to the notion that a sense of self is a creation and an essential skill of our mind? Can you share a personal story of a time you became aware of your self as an integrative psychological system? What helps you respect your self and not dismiss it simply because it is a creation?
Add Your Reflection
9 Past Reflections
On Sep 6, 2018 Pragalbha Doshi wrote :
Post Your Reply
On Sep 5, 2018 Paul Hunter wrote :
Post Your Reply
On Sep 4, 2018 Annie wrote :
It takes a strong sense of self to be able to let go of attachment to identity, and to trust the fabrication and the fabricator as being one and the same so that compassion and altruism can naturally arise as the outcome of social fabrication and conditioning. Anatta isn't a bypass to experience, any more than a solid sense of self can control experience. Direct experience is all we have, it simply happens and how it is received and integrated depends on the cultural meaning ascribed to it. There is no escape hatch, only the mystery wonder and luminosity of consciousness being aware of itself
Post Your Reply
On Sep 4, 2018 Sunil, Bangalore wrote :
This is the fundamental difference between Buddhism and Hinduism.Absence and presence of a SOUL respectively.I believe in the existence of an eternal life force,the innermost and absolute self distinct from mind n body.All the Universal lives are but the manifestations of this singlemost ever vibrating-pulseting consciousness.The whole-sole purpose in the complex gamut of this human birth is to find this self and become soul conscious.This Freedom or Nirvana is realised by many of our Saints,Sages,Rishis.I am also a student on this long path and the associated honest Sadhana sincerely.
Post Your Reply
On Sep 1, 2018 Jagdish P Dave wrote :
Post Your Reply
On Sep 1, 2018 david doane wrote :
Post Your Reply
On Aug 31, 2018 Rajesh wrote :
This passage brings out very nicely the appropriate role of the "ordinary self". A coherent sense of identity is necessary to protect the body and allow it to do its thing as well as to function "effectively" in the world. But what it means to operate "effectively" is something for us to meditate on.
I believe a coherent sense of self is the starting point and perhaps the baseline to explore questions of god/truth/beauty. And to find out what it means to dismantle the self, as referred to by the Buddha and other mystics and sages of the past.
I find that allowing the self to operate coherently in the world is a slippery slope. For many of us, includng myself, the body and mind are mostly used for the service of ones own projected goals, couched in the guise of making a livelihood. Takes a lot of self-reflection to watch this movement and put a self-correcting algorithm in place.
Post Your Reply
On Aug 31, 2018 Susan wrote :
Wow, this is a thought provoking essay; thank you.
True, we, none of us, can abandon or forget our 'self'.
I guess for me, in my continuing to grow up in this life, it is a balance of humility (that helps me engage more deeply with others and enables better empathy within), and the care and love of me much like that which I work within myself to cultivate for others. I seem to be balancing this with increased awareness of my internal responses to others and pausing and feeling and allowing for understanding of others and myself in these situations. Also, the realization and experience of the larger world really does drive home the sameness of us all which has humbled me rightly.
Your term 'internal executive' is one I am not familiar with and cannot seem to find specific information on the almight worldwide web, though I feel I understand what you are referring to.